Nhưng cách chung bạn trai không có tâm hồn lầy lụa sớm quá vậy. Đó là dấu hiệu bạn trai có tâm hồn cao cả. Họ cảm thấy sự hiện diện của bạn gái là một đòi hỏi thầm kín của tâm hồn họ, một tâm hồn thèm khát niền an ủi, sự khuyến khích, ủy lạo.
Người lớn xung quanh họ thì đua xa xí thì họ cũng đấu tranh lảng tiêu. Nói vậy không phải bạn trai cần bắt chước những góc cạnh yếu hèn của phụ nữ. Nói vậy không phải hiểu bạn trai nào cũng có đầu óc sắt thép.
Cũng không đáng ngạc nhiên: nhiều thanh kiếm phải sét vì giọt lệ đàn bà. Bạn có tin trước bạn và tôi có hằng trăm nghìn tâm hồn nhận xét hơn ta. Yù thức trách nhiệm cũng chưa có.
Nhưng đó là do bao nhiêu xu hướng xấu của họ như vụt chạc, nóng tính, háo thắng hơn là do thứ ác tâm được suy nghĩ trước. Ông muốn nói giáo sư thiếu đức khiêm nhu. Có nhiều công việc ngoài sức lực của họ, họ làm mắc cỡ nữa, mà nếu biết nói phải trái họ vẫn tích cực thi hành.
Đó là quân thù của ý chí chớ không phải là ý chí. Tôi không biết cường độ tình yêu trong bạn gái và bạn trai ai cao hơn, song tôi tin tưởng như hai lần hai là bốn bạn trai ghen không thua bạn gái. Nhưng các bạn trai đều có phút giống Tilstoi ở chỗ lòng dậy lên mùa mộng biếc.
Có một số bạn trai mất bản sắc thành thực lo trao diện thân thể, nô lệ cho ăn mặc. Họ nghe trong người họ có sức sống đang lên. Những khi nhìn con thơ, họ thấy thấp thoáng hình ảnh người bạn lòng mà ngày xưa nâng khăn sửa trấp cho họ.
Mà lại bị những mặc cảm trên ngăn trở, thành ra họ nhút nhát. Thưa bạn đọc, chắc bạn không kể gì văn đẹp hay không mà chắc chắn là bạn ngán cái éo le của chữ tình. thì con chim bằng ấy đã đáp một vườn lòng khác.
Đó là chưa nói những nỗi niềm chua chát vì tuyệt vọng, vì bất mãn sự bội bạc của lòng người, của những vật phàm tục. Giê Su là gương ý chí số một trên trần gian. Những nền giáo dục chỉ lo luyện trí mà không luyện tâm là những nền giáo dục phản nhân bản.
Đó là công việc lương tâm chớ không phải vì sợ cha mẹ, thầy giáo, chánh quyền, dư luận. Trong mắt họ có những tia nói lên sự chồm tới tương lai, tiến tới mãi mà không thấy rõ mục đích. Thoạt đầu con nhỏ lắm, con là một hòn máu trong mẹ, bé tí ti, bé hơn đầu sợi tóc nữa.
Cha mẹ cũng như thầy giáo đừng thấy bạn trai thụ giáo mơ mộng mà mỉa mai, chỉ trích, rầy đánh. Đã có những quốc gia đề cao dân chủ, chưởi thực dân mà rộn rịp thôn tính các bản đồ thế giới, theo một chánh sách độc tài, bốc lột dã man. Lại có cô lé xẹ mà lúc chụp hình có cặp mắt bồ câu thơ mộng, trong như nước hồ thu.